Korte inleiding

Het boek Omniconomie laat zien hoe we de menselijke samenleving en de natuur intrinsiek duurzaam kunnen maken, met behulp van een geheel nieuwe wetenschap waarin de traditionele economie is getransformeerd en ingebed.

In mijn boek laat ik zien dat heel veel schade aan de natuur en aan mensen oorzaken heeft in de economie. Natuurlijk is dat al wel eerder aangetoond. Maar ik ga een flinke stap verder, door aan te tonen dat de economische experts hun eigen vakgebied nog niet begrijpen. Wat zij als wetenschap zien, is dat in werkelijkheid nog helemaal niet: ik noem het protowetenschap, die gevuld is met fout woordgebruik (groei, winst, eigendom, waarde), verhaaltjes (‘mythen’) en met verregaande versimpelingen van de werkelijkheid.

Op het wanbegrip van de economen baseren alle regeringen en grote bedrijven hun beleid. En dus is het geen wonder dat we op tal van manieren aan de rand van de afgrond staan: de mens en de natuur worden bedreigd door klimaatverandering, ontbossing, economische bubbels en crashes, absurd toenemende ongelijkheid, scheuren in de samenleving.

(wordt vervolgd onder de afbeelding)

Een afbeelding uit hoofdstuk 3 (van de Engelstalige editie, die identiek is aan de Nederlandse).
Het wereldeconomisch systeem is fundamenteel instabiel, doordat fatale attractoren het systeem langs tal van kanten in de afgrond dreigen te trekken.
(Bekijk ook de afbeeldingen in het Engelstalige gedeelte, hieronder)

An illustration from Chapter 3 (from the English-language edition, which is identical to the Dutch one). The world economic system is fundamentally unstable, as fatal attractors threaten to pull it into the abyss from numerous sides.

Korte inleiding (vervolg)

Dat verander je niet even met wat wetten en verdragen. Het economisch fundament moet opnieuw ontworpen worden! Maar daar kun je niet zomaar nu mee beginnen, want dan wordt het binnenkort weer net zo’n chaos als nu, misschien zelfs erger. We moeten eerst maar eens beter gaan begrijpen wat we doen. Eerst denken, dan doen.

En dus is de eerste, onmisbare stap: het ontwerpen van een echte, volwassen wetenschap. Die gaat niet alleen over de economie, want die is onlosmakelijk verbonden met de politiek en het rechtssysteem, en tegelijk met ecologie, biologie, meteorologie en noem maar op. Er moet een nieuwe, interdisciplinaire wetenschap ontwikkeld worden, die ik omniconomie noem. Voor die ontwikkeling zijn bijdragen nodig van duizenden wetenschappers in tal van vakgebieden en landen. Daarnaast zijn bijdragen vanuit de gehele samenleving noodzakelijk: met ons allen kiezen wij, in wat voor soort wereld we willen leven. De samenleving bepaalt wat de opdracht aan de wetenschappers is.

In het boek geef ik de wegen aan waarlangs dat prachtige proces kan verlopen. Daarbij maak ik dankbaar gebruik van de mogelijkheden van de moderne technologie, die de actieve samenwerking van miljoenen mensen mogelijk maakt. Het einddoel is: een intrinsiek duurzame samenleving, dat wil zeggen: een wereld waarin duurzaamheid niet meer is ‘aangeplakt’, zoals nu, maar in de wortels is opgenomen.

Het boek is geschreven in een toegankelijke stijl. Het is dan ook niet alleen bedoeld voor wetenschappers maar voor iedereen met een interesse in natuur, mensen en samenleving. Voor iedereen die zich zorgen maakt over de toekomst, of die boos is vanwege alle economische en financiële wantoestanden.

Voor wie, na het lezen van het boek, dieper op de wetenschappelijke en filosofische thema's wil ingaan, is er een omvangrijke reeks Appendices als pdf's beschikbaar. Samen vormen ze feitelijk een extra boek, dat vrijuit voor iedereen beschikbaar is. Je kunt de Appendices en tal van andere hulpmiddelen kosteloos downloaden vanaf deze webpagina: zie onder.

Het boek biedt een richting voor structurele verbetering. Het boek geeft hoop en kracht.

Downloadlinks

Bij het boek Omniconomie behoren tal van extra's die hieronder vrijuit gedownload kunnen worden.
Op deze extra's is een Creative Commons License van toepassing, zoals beschreven op License to use Roorda's Work.

Conceptversies van hoofdstukken van Omniconomie zijn online gepubliceerd door het journalistenforum Follow the Money, in de vorm van een reeks afleveringen in het speciaal daartoe aangemaakte Dossier Duurzame Economie.

To the book Omniconomics, numerous extras are added that can be freely downloaded here.
These extras are subject to a Creative Commons License, as described on the page License to use Roorda's Work.

Een afbeelding uit hoofdstuk 13. Zoals een schimmelcultuur grillig, zonder doel of plan, groeit in een petrischaaltje,
zo is de wereldeconomie gegroeid in de loop van vele eeuwen. Grillig. Zonder doel of plan.

An illustration from Chapter 13. Just as a fungal culture grows erratically, without purpose or plan, in a petri dish,
so has the world economy grown over many centuries. Eratically. Without purpose or plan.

Een voorbeeldtekst. Hoofdstuk 1. Het Probleem en het Plan

We snappen gewoon nog niet goed wat we doen. We denken vaak dat we een goed doordacht economisch systeem in elkaar hebben gezet, maar in werkelijkheid is de wereldwijde economie gewoon maar zo’n beetje spontaan ontstaan. Zonder doel, zonder ontwerp, zonder inzicht. De economie is een knutselwerk waarvan we zelf niet eens begrijpen hoe het werkt. Dat is het probleem. Daarom gaat er in de wereld zo verschrikkelijk veel fout.
Dat kan anders. Beter. Een plan daarvoor beschrijf ik in dit boek.

We begrijpen de fundamentele verbanden in de economie nog niet. Omdat er van alles verkeerd gaat, sleutelen we en draaien aan alle knoppen, maar het helpt niet. Want we weten niet wat we moeten doen om een stabiele, veilige en duurzame wereld te creëren. Die economie, die krijgen we maar niet in de vingers. Economie is nog lang geen wetenschap, en dus komt ieder economisch beleid neer op aanmodderen. Op tasten in het duister.

De economische theoretici zouden dolgraag hun vakgebied met evenveel succes opbouwen als de natuurwetenschappen, die in de afgelopen eeuwen grandioze resultaten behaalden. Natuurkunde, scheikunde en biologie hebben grootse theoretische bouwwerken geconstrueerd die onze inzichten in de fysieke werkelijkheid enorm hebben vergroot. Dat levert geweldige successen op. Moderne technologie is in staat om robots op andere planeten te laten landen. Om alle mensen online met elkaar te verbinden, om tal van ziekten te genezen of zelfs voorkomen, pandemieën te bevechten, en om voldoende voedsel te produceren voor minstens tien miljard mensen.

Tegelijkertijd slaagt de economie er niet in om zelfs maar de meest elementaire zaken voor elkaar te krijgen. Als gevolg van onze economische bedrijvigheid wordt de natuurlijke leefomgeving systematisch verwoest. Dier- en plantensoorten sterven massaal uit. In oceanen groeien de dode zones. Het klimaat verandert, land- en poolijs smelt, zeeën rijzen, nog in deze eeuw gaan wereldsteden onderlopen. Vluchtelingenstromen van honderden miljoenen mensen lijken onafwendbaar. Terwijl een minderheid van de mensheid een nooit eerder geziene welvaart kent, en terwijl er meer dan genoeg voedsel is om alle monden te vullen, verkeren honderden miljoenen mensen in de meest schrille omstandigheden van armoede, ondervoeding en gebrek aan veiligheid, gezondheidszorg en onderwijs. Rijken worden in hoog tempo rijker, de exploderende ongelijkheid ondermijnt de solidariteit in de samenleving. En nog steeds stort de wereldwijde economie van tijd tot tijd op chaotische wijze in elkaar als zeepbellen klappen en beurzen instorten.

Terwijl de technologie in de 21e eeuw is beland, verkeert de economie nog in het Stenen Tijdperk.

Ons onvermogen, in vijfentwintig scholen

Oplossingen om de economie meer succesvol te maken worden van alle kanten aangeboden. Meer dan vijfentwintig economische scholen vechten met elkaar over de meest elementaire onderwerpen. [Zie de afbeelding onderaan deze webpagina.] Als de natuur- en sterrenkunde nog in datzelfde primitieve stadium was, zouden de astronomen vandaag twisten over de vraag hoe je de toekomst kunt afleiden uit de stand van de planeten.

Tegelijk wordt er, met enig succes, gewerkt aan het duurzamer maken van de wereld. Maar de duurzaamheid die we thans realiseren verandert de wereld niet op een fundamentele manier, omdat we nog niet weten hoe dat zou kunnen. Omdat we onze eigen economische en politieke processen niet begrijpen en ze dus ook niet kunnen herontwerpen. Als gevolg daarvan leidt de huidige duurzame ontwikkeling tot aangekleefde duurzaamheid: dat is duurzaamheid waarbij wij – dat wil zeggen: de toekomstige generaties – voortdurend moeite zullen moeten blijven doen om hem in stand te houden. Dat soort duurzaamheid is instabiel, hij valt omver zodra je stopt met je inspanningen, omdat hij niet fundamenteel in het wereldwijde systeem is geïntegreerd. En dat is niet goed genoeg: wat we nodig hebben is een vorm van duurzaamheid die van zichzelf stabiel is. Zodat hij overeind blijft, zelfs als we er niet op letten. Ik noem dat: intrinsieke duurzaamheid. Het is het doel van mijn plan en van dit boek, en het moet het doel worden van duurzame ontwikkeling en in feite van de gehele samenleving.

En dus is de eerste, noodzakelijke stap van het plan: erkennen dat de economie als vakgebied nog in de verste verte geen wetenschap is. Ons onvermogen toegeven.

Economie is niet meer dan een protowetenschap, die een aantal kenmerken van beginnende wetenschap vermengt met eigenschappen die eerder behoren bij religie, bij filosofie, bij magisch denken en bij plat bijgeloof. In het eerste gedeelte van dit boek vertel ik wat dat is, een protowetenschap, en bewijs ik snoeihard dat de economie nog echt zo’n protowetenschap is. Waarna ik laat zien hoe ongelooflijk schadelijk en gevaarlijk dat is, aangezien tal van regeringen, bestuurders en directies niet beseffen dat de ‘wetenschappelijke feiten’ die ze als basis hanteren voor hun beslissingen en hun strategisch beleid in werkelijkheid sprookjes zijn. Mythen. Verhalen die verteld worden met behulp van woorden die niet deugen omdat ze onze gedachten verkeerde kanten op sturen.

Eerst begrijpen, dan pas bouwen

De logische volgende stap van mijn plan is: het aanwijzen van een weg waarlangs een echte, volwassen wetenschap ontwikkeld kan worden. Ik zal duidelijk maken dat zo’n wetenschap niet alleen over economie kan gaan, net zoals – pakweg – autotechnologie niet alleen maar over het chassis mag gaan maar over de gehele auto en zelfs over de wegen, de verkeerswetten en het gedrag van mensen. Zo ook moet de nieuw te ontwikkelen volwassen wetenschap niet alleen gaan over economie, maar ook over sociologie, psychologie, politiek, mensenrechten, milieu, natuur, zon en wind en nog veel meer. Deze nieuwe wetenschap, die nog niet bestaat, moet een naam hebben: ik noem hem omniconomie, een woord dat begint met ‘omni’: ‘alles’.

Ik hoop dat je niet verwacht dat ik in mijn eentje die omniconomie even ga ontwerpen. Dat kan natuurlijk helemaal niet: die wetenschap kan alleen ontwikkeld worden als wetenschappers van allerlei vakgebieden intensief interdisciplinair met elkaar samenwerken. Beter nog: als daarbij bovendien de brede samenleving betrokken wordt, zodat wetenschap en maatschappij samen besluiten wat voor wereld, wat voor samenleving, de nieuwe omniconomische modellen dienen op te leveren.

Hoewel ik niet in mijn eentje de omniconomische wetenschap kan ontwikkelen, kan ik wel laten zien welke wegen we kunnen bewandelen om dat te laten gebeuren. Dat is de kern van mijn plan, waarvoor ik nauwkeurig de ontwikkelingen bestudeer die in voorbije eeuwen hebben geleid tot de thans zo succesvolle wetenschapsgebieden. Ik zal laten zien dat belangrijke elementen voor de totstandkoming van nieuwe wetenschappen waren: het beschikbaar komen van nieuwe instrumenten, van nieuwe wiskundige of logische technieken en denkmodellen en zelfs van nieuwe woorden. Voorbeelden uit het verleden waren: de telescoop, de klok en de kansrekening.

Ook nu, in de 21^e eeuw, is er een geweldige hoeveelheid van zulke innovatieve elementen beschikbaar. Deze keer zijn dat: computers, internet, big data, complexiteit, netwerktheorie, zelflerende systemen, kunstmatige intelligentie, virtual reality, artificial life en nog veel meer. Samen gaan die ons in staat stellen om de zo hard nodige omniconomische wetenschap te creëren.

Zodat we snappen wat we doen. Zodat we doelgericht een wereldwijd menselijk systeem kunnen opbouwen waarin duurzaamheid een intrinsieke eigenschap is van de menselijke samenleving, vanzelfsprekend harmonieus ingebed in de natuurlijke samenleving van onze planeet.

Allerlei interessante items, zoals computerprogramma's en spreadsheets waarmee je kunt experimenteren met de concepten in het boek, kun je downloaden: zie de Downloadlinks.

Twee illustraties uit hoofdstuk 15. De economie is een protowetenschap, waarin concurrerende en elkaar tegensprekende scholen, die surrealistische mythen uitwisselen, alle beweren de sleutels tot de grondslagen van de discipline te bezitten.

Two illustrations from Chapter 15. Current Economics is a protoscience, in which competing and mutually contradicting schools, exchanging surreal myths, all claim to possess the keys to the fundament of the discipline.

Omniconomie zal tot stand komen wanneer er gemeenschappelijke gronden worden gevonden voor de fundamenten van het vakgebied - nadat het is uitgebreid, om zich met veel meer dan alleen de economie bezig te houden. Vanaf dat moment zal de groeiende, echte wetenschap meer en meer stukjes van de legpuzzel die de werkelijkheid is, met elkaar verbinden.

Omniconomics will be created when common grounds are found for the fundaments of the discipline - after it is expanded, to deal with much more than just the economy. From then on, the growing, genuine science will connect more and more pieces of the jigsaw that is reality.

Omniconomics: The Road to an Intrinsically Sustainable World

Brief introduction

The book Omniconomics shows how we can make human society and nature intrinsically sustainable, with the help of a completely new science in which traditional economics has been transformed and embedded.

My book proves that a lot of damage to nature and to people has its causes in the economy. Of course, that has been stated before. But I'm going a long way further, by showing that the economic experts don’t yet understand their own field. What they see as science, in reality isn’t that by far: I call it protoscience, which is filled with wrong word use (growth, profit, property, value), narratives (‘myths’) and far-reaching simplifications of reality.

Many governments and large companies base their policy on the fallacies of the economists. So, it is no wonder that we are on the edge of the abyss in many ways: man and nature are threatened by climate change, deforestation, economic bubbles and crashes, absurdly increasing inequality, and cracks in society.

We can’t simply change that with laws and treaties; the economic foundation must be redesigned. But you can’t just start doing that right now, because then it will soon become just as chaotic as it is at present, maybe even worse. We first need to better understand what we do. First think, then act.

(Continued below the illustration.)

Een illustratie uit hoofdstuk 3: de Vier Sferen. Woorden worden gebruikt om Verhalen te vertellen, die leiden tot Beleid dat Gevolgen heeft. Als de verkeerde Woorden worden gebruikt, kunnen de gevolgen rampzalig zijn.

An illustration from Chapter 3: the Four Spheres. Words are used to tell Narratives, that lead to Policies which cause Effects. When the wrong Words are used, the Effects may be disastrous.

Brief introduction (continued)

So, the first, indispensable step is: designing a real, mature science. Which is not just about economics, but is also inextricably linked to politics and the legal system, along with ecology, biology, meteorology and so on. A new, interdisciplinary science has to be developed, which I call omniconomics. This development requires contributions from thousands of scientists in many fields and countries. In addition, contributions from the whole society are necessary: together we decide, in what kind of world we want to live. Society determines what the scientists’ mission is.

In the book, I indicate the roads through which that wonderful process can proceed. I gratefully make use of the possibilities of modern technology, which makes the active collaboration of millions of people possible. The ultimate goal is: an intrinsically sustainable society, that is to say: a world in which sustainability is no longer ‘glued on’, as is now, but has been embedded into its roots.

The book is written in an accessible style. It is not only intended for scientists, but for everyone with an interest in nature, people and society. For anyone who worries about the future, or who is angry because of all economic and financial abuses.

For those who, after reading the book, want to go deeper into the scientific and philosophical themes, there is a comprehensive set of Appendices available as PDFs. Together they effectively form an additional book, freely available to all. You can download the Appendices and numerous other resources free of charge from this web page: see above.

The book offers a direction for structural improvement. The book gives hope and strength.

Het scheppen van de geheel nieuwe wetenschap van de Omniconomics, ter vervanging van de onjuiste protowetenschap van de Economie, vereist dat wij de werkelijkheid op verrassend nieuwe manieren gaan zien.
De illustratie uit hoofdstuk 12 zet de wereld op zijn kop en vervangt maximale snelheden door minimale traagte.

Creating the entirely new science of Omniconomics, replacing the erroneous protoscience of Economics, demands that we start seeing reality in surprisingly new ways.
The illustration from Chapter 12 puts the world upside down, replacing maximum speeds with minimum sluggity.

(Please visit the Dutch section on the upper part of this web page, too: it offers different examples of illustrations, that are in the English book, as well.)

A text example. Chapter 1. The Problem and the Plan

We just don't quite understand what we're doing yet. We often think we have put together a well thought out economic system, but in reality, the global economy just sort of spontaneously emerged. Without purpose, without design, without understanding. The economy is a tinkerer's toy, of which we don't even understand how it works. That's the problem. That's why so much is going wrong in the world.
Things can be different. Better. I describe a plan for doing so in this book.

We do not yet understand the fundamental connections in the economy. Because all sorts of things are going wrong, we tinker and turn all the knobs, but it doesn't help. Because we don't know what to do to create a stable, safe and sustainable world. We just can't get the hang of the economy. Economics is still far from being a science, and so every economic policy amounts to muddling through. To groping in the dark.

Economic theorists would love to build their field with as much success as the natural sciences, which have achieved grandiose results over the past few centuries. Physics, chemistry and biology have constructed grand theoretical edifices that have greatly enhanced our understanding of physical reality. This has produced tremendous successes. Modern technology is capable of landing robots on other planets. To connect all people online, to cure or even prevent numerous diseases, to fight pandemics, and to produce enough food for at least ten billion people.

At the same time, the economy fails to get even the most basic things done. As a result of our economic activity, the natural environment is being systematically destroyed. Animal and plant species are dying out en masse. In oceans, dead zones are growing. The climate is changing, land and polar ice is melting, seas are rising, even in this century world cities are going to flood. Refugee flows of hundreds of millions of people seem inevitable. While a minority of humanity enjoys unprecedented prosperity, and while there is more than enough food to fill all mouths, hundreds of millions of people are in the direst circumstances of poverty, malnutrition and lack of security, health care and education. Rich people are rapidly becoming richer, exploding inequality is undermining solidarity in society. And still, from time to time the global economy collapses in chaotic fashion as bubbles burst and stock markets collapse.

While technology has entered the 21st century, the economy is still in the Stone Age.

Our incapacity, in twenty-five schools

Solutions to make the economy more successful are offered from all sides. More than twenty-five schools of economics are fighting with each other over the most basic topics. [See the illustration at the bottom of this web page.] If physics and astronomy were still at that same primitive stage, astronomers would be arguing today about how to infer the future from the position of the planets.

At the same time, we are working, with some success, to make the world more sustainable. But the sustainability we are currently achieving is not changing the world in a fundamental way, because we don't yet know how it could. Because we don't understand our own economic and political processes and therefore can't redesign them. As a result, current sustainable development leads to glued-on sustainability: that is, sustainability for which we – or rather, future generations – will have to make constant efforts to maintain it. That kind of sustainability is unstable, it falls over as soon as you stop your efforts, because it is not fundamentally integrated into the global system. And that is not good enough: what we need is a form of sustainability that is stable in itself. So that it stays upright even if we don't pay attention to it. I call that: intrinsic sustainability. It is the goal of my plan and of this book, and it must become the goal of sustainable development and, in fact, of all of society.

And so, the first, necessary step of the plan is: to recognize that economics as a discipline is not yet remotely a science. To admit our inability.

Economics is nothing more than a protoscience, which mixes some of the characteristics of incipient science with properties that rather belong to religion, to philosophy, to magical thinking and to flat superstition. In the first part of this book, I will tell what that is, a protoscience, and prove beyond any doubt that economics really is still such a protoscience. After which I show how incredibly damaging and dangerous that is, since numerous governments, administrators and boards do not realize that the ‘scientific facts’ they use as the basis for their decisions and their strategic policies are in reality fairy tales. Myths. Stories told using words that are flawed because they steer our minds in the wrong direction.

First understand, then build

The logical next step of my plan is: to point out a path along which a real, mature science can be developed. I will make it clear that such a science cannot be just about economics, just as – say – car technology cannot be just about the chassis but about the whole car and even about roads, traffic laws and people's behavior. Similarly, the new mature science to be developed should be not only about economics but also about sociology, psychology, politics, human rights, environment, nature, sun and wind and much more. This new science, which does not yet exist, must have a name: I call it omniconomics, a word that begins with ‘omni’: "everything.

I hope you don't expect me to design this omniconomics all by myself. Of course, this is impossible: this science can only be developed if scientists from all sorts of disciplines cooperate intensively in an interdisciplinary way. Better still: if society at large is also involved, so that science and society together decide what kind of world, what kind of society, the new omniconomic models should produce.

Although I cannot develop the omniconomic science on my own, I can show which roads we can take to make it happen. This is the crux of my plan, for which I will carefully study the developments that in past centuries led to the fields of science that are so successful today. I will show that important elements in the creation of new sciences were: the availability of new instruments, of new mathematical or logical techniques and models of thought, and even of new words. Examples from the past were: the telescope, the clock, and probability theory.

Right now, in the 21^st century, a tremendous amount of such innovative elements is available. This time they are: computers, the Internet, big data, complexity, network theory, self-learning systems, artificial intelligence, virtual reality, artificial life, and more. Together these are going to enable us to create the omniconomic science so desperately needed.

So that we understand what we are doing. So that we can purposefully build a global human system in which sustainability is an intrinsic feature of human society, obviously harmoniously embedded in the natural society of our planet.

Many interesting items, such as computer programs and spreadsheets that allow you to experiment with the concepts in the book, can be downloaded: see the Download Links.

Four illustrations from Chapter 9. Money attracts money. The movieclip "Gravitating Money", that you can watch on Youtube, illustrates this fact and its grave consequences. The four images above are stills from the clip.

This "Law of Economics" differs fundamentally from the "Laws of Physics", which are fixed within the natural world and are discovered by humans. "Laws of Economics" are created by humans and thus can be changed by humans.
As long as we don't stop money from gravitating, capital will always contract, inevitably creating a highly unequal distribution of capital, i.e. extremely wealthy and poor people, as the movie illustrates.

At its end, the movieclip illustrates the risk of revolutions (like the French or the Russian Revolution) that destroy society, kill many people, eradicate well-being, and consequently lead to a next, equally uneven distribution of wealth.

The only way to stop this for ever, is to change the fundamental "Laws of Economics".
Which we can, since we created them.
Which is a necessary condition to make the global human & natural world intrinsically sustainable.

An illustration from Chapter 5. Literally dozens of economic schools compete with each other for (what they experience as) the 'Truth'.
They all claim to present the fundamentals of economics.
They all contradict each other severely.